Man & Machine

Mini cyborgfestival te Leuven

 

In februari organiseerde CinemaZED het festival Man & Machine rond cyborgs, robotica, artificiële intelligentie en transhumanisme. Dit festival paste in het kader van Artefact, een festival rond nieuwe media en Kulturama, het kunstenfestival dat dit jaar al voor de vijfde keer georganiseerd werd. Tijdens Kulturama werken zowat alle culturele centra van Leuven samen. Dertig culturele organisaties slaan de handen in elkaar: het Stuk, de stadsbibliotheek, de universiteitsbibliotheek, de stadsschouwburg, het Depot zijn de grote namen, maar daarnaast zijn er galeries en zelfs enkele privé-woningen zetten de deur open. Er zijn concerten (dj Carl Craig), performances (een vierentwintig uur durende uitvoering van Vexations van Eric Satie), lezingen (Pleidooi voor het geschreven Woord van Jos Geysels), tentoonstellingen (José Muñoz), zoektochten,… De editie 2007 lokte zesentwintigduizend cultuurliefhebbers.

 

Het programma van Man & Machine bestond uit lezingen, sciencefictionfilms, videoclips en documentaires en oogde uitstekend! De Leuvenaar kreeg een nieuwe kans om de driedelige documentaire Technocalyps van Frank Theys over het transhumanisme te zien. Staan we aan de vooravond van de transhumane mens, de robot, de computer, de cyborg die ons zal verdringen? Liefhebbers van anime konden hun hartje ophalen bij de animatiereeks Animatrix, die op The Matrix voortborduurt of bij de Japanse tekenfilm Appleseed. Sciencefictionfans keken uit naar Somniac en Fragile Machine. De Spaanse film Somniac hoort in het rijtje van Abre Los Ojos en The Machinist thuis: wat is droom en wat is werkelijkheid? Nog meer cyberpunk volgde in Electroma, een roadmovie over twee robotten die willen mens worden. Dit is de eerste lange speelfilm van het duo Daft Punk. Deze film kende haar Belgische première op het Europese Filmfestival van Brussel. Een experimentele film met verwijzingen naar Pink Floyd, The Body Snatchers en Blew Up. Vreemd genoeg deden de Franse dj’s voor de score een beroep op andere muzikanten. Kinderen konden ten slotte naar de prachtige jeugdfilm De IJzeren Reus over de vriendschap tussen een jongetje en een buitenaardse robot.

 

Enkele films werden voorafgegaan door een lezing. Professor Bruyninckx kwam vertellen waar sf-films afwijken van de realiteit: de zware batterijen en lawaaierige motoren van de hedendaagse robot bijvoorbeeld worden in een film weggelaten. Maar zijn lezing duurde amper vijftien minuutjes zodat ik toch op mijn honger bleef zitten. Andere sprekers waren kunsthistorica Ingrid Van Hecke en professor communicatiewetenschappen Philippe Meers. Hun lezingen kon ik spijtig genoeg niet bijwonen. Het culturele aanbod was deze week eenvoudigweg te uitgebreid. Vergeet niet dat dit tegelijkertijd het openingsweekend van het festival van de animatiefilm Anima in Brussel was. Bijgevolg moesten er keuzes worden gemaakt. Zaterdag koos ik voor het overigens uitstekende optreden van Boban en Marko Markovic. Dit is het zigeuner blazerorkest dat in de films Underground en Arizona Dreaming van Emir Kusturica optreedt.

 

Ter gelegenheid van Man & Machine werd een kleine, heel interessante folder uitgegeven, die u nog steeds kunt downloaden van de Man & Machine-website. Behalve het programma en een korte toelichting bij elke film staan hier enkele interviews in. Professor Jos Vander Sloten meent dat de mens niet zomaar vervangbaar is. ‘Tot op zekere hoogte kan het menselijke lichaam gezien worden als een machine. […]. Maar buiten die context komt er toch heel wat meer kijken bij het leven. Zaken als cultuur en, creativiteit en onze beschaving in het algemeen, onderscheiden ons als mens en kunnen niet zomaar buitenspel worden gezet. Een mens is meer dan de verzameling van alle onderdelen van een lichaam.’ Op de vraag wat ze onder het begrip cyborg verstaat, antwoordt professor Anneke Smelik: ‘Ik ga altijd uit van het Cyborg Manifesto van Donna Haraway. […] Het idee dat momenteel heerst, is dat het menselijke lichaam ouderwets en verouderd is. Het lichaam moet worden achtergelaten om op te gaan in de matrix. Dit is ook de evolutie die de cyborg zelf heeft ondergaan, de richting van virtualisering.’ En: ‘De cyborg is er al, we zijn al versmolten met technologie.’ Professor Gustaaf Borghs vertegenwoordigt Imec: ‘Eén van de onderwerpen die ook interessant zijn voor dit verhaal is de poging een interface – een soort van raakvlak – te maken tussen micro-elektronica en het brein. We doen dat door levende cellen op een chip te zetten.’

 

De Vlaamse regisseur Frank Theys van Technocalyps krijgt het laatste woord. ‘Ik denk dat we nog steeds veel te menselijk zijn om bovenmenselijk te kunnen worden. Dat is de tragedie.’

 

MAN & MACHINE

15 – 17 februari 2007

Organisatie: CinemaZED

Stuk, Naamsestraat 96, 3000 Leuven

 

Meer info:

www.man-and-machine.be

www.kulturama.be

 

Frank Beckers