Interactieve cinema met de Kinoautomat
Beslis mee het verloop van een film.
Interactiviteit
Het lijkt alsof interactiviteit een recent fenomeen is, een gevolg van snelle communicatielijnen, krachtige computers en het internet. Vandaag kennen we interactieve tv, interactieve games, interactieve lessen,… Toch werd al in 1967 met interactieve cinema geëxperimenteerd. Het oudste voorbeeld is de Kinoautomat van de Tsjechische regisseur Radúz Činčera. Dit project ging in 1969 in première op de wereldtentoonstelling van Montreal op de stand van Tsjecho-Slovakije en kon indertijd op veel bijval van het publiek rekenen.
‘One Man And His House’
‘One Man And His House’ was de eerste film die via de Kinoautomat getoond werd. In de openingsscène van deze zwarte komedie staat een appartementsgebouw in brand. In een flashback zal de film verklaren hoe de brand ontstaan is en onthullen wie de brandstichter is. Een opeenvolging van misverstanden culmineert in de dramatische climax van de brand.
Een leuk verhaaltje, maar niet goed genoeg om de geschiedenisboeken te halen. Waarom is deze film dan toch uniek? De film werd op acht plaatsen onderbroken. Het beeld bevroor en een splitscreen suggereerde twee mogelijkheden. Een moderator verscheen op het toneel en legde uit dat het verhaal twee mogelijke wendingen kan krijgen. De kijker kon dan via een toestel met twee knoppen één van de twee kiezen. De Kinoautomat noteerde de stemming en berekende het vervolg. Zo bepaalde de meerderheid van het publiek het verloop van het scenario. De acht keuzes geven in totaal twee tot de macht acht mogelijke verhaallijnen.
In de communistische dictatuur die Tsjecho-Slovakije toen was, belandde het procédé al snel in een “veilige” plaats, lees achter slot en grendel. Hollywood wilde er een licentie op, maar ving bot. Het project werd niet gecommercialiseerd, want was eigendom van de staat. In 1972 verbood het regime de film. De Tsjechische New Wave, waar regisseur Radúz Činčera toebehoorde, gold ondertussen als “politiek onbetrouwbaar”.
De gerestaureerde Kinoautomat
Vandaag heeft Radúz Činčera’s dochter Alena Činčerova het project terug tot leven gewekt. Alena Činčerova liet de ‘computer’ en de film restaureren. Sinds 2006 trekt ze de wereld rond om voorstellingen te geven. Vandaag gebruikt ze een pc, een videoprojector en draadloze stemsystemen. In 2006 kreeg het National Film Theatre in Londen de première van de gerestaureerde Kinoautomat.
Enkele jaren geleden onthulde de Tsjechische tv hoe de oorspronkelijke Kinoautomat werkte: de operator bediende twee gesynchroniseerde projectoren. Eén lens werd met een kap afgedekt. De spoelen liepen tot aan een onderbreking waarna er dus een acteur op het podium verscheen. Hij vroeg het publiek tussen twee mogelijkheden te kiezen. Het publiek stemde en vervolgens werd de kap al dan niet over de andere projector geschoven. Het scenario was immers zo geschreven dat beide mogelijkheden toch weer tot eenzelfde situatie leidde. Daarmee bekwam Radúz Činčera zijn gewenste satire van de democratie: “Wat het volk ook kiest, de uitkomst is hetzelfde. Een brandend huis.”
Offscreen
Op uitnodiging van het Brusselse Offscreen filmfestival werd ‘One Man In His House’ op 7 maart in de Bozar voorgesteld. Elena Činčerova stelde de Kinoautomat voor en liet bij elke onderbreking het publiek stemmen.
Het Offscreen festival brengt in zijn thuisbasis Cinema Nova ‘ongewone’ films. Ongewoon moet u begrijpen als experimenteel, bizar, extravagant. De bezoeker is gewaarschuwd: Offscreen gaat geen taboes uit de weg! Integendeel, u ziet er films die het gewone cinemacircuit niet halen, omdat er geen publiek voor bestaat of omdat de film te controversieel is. Duidelijk geen films waar u onvoorbereid met uw kinderen naar toe gaat.
In zijn tweede editie wijdde Offscreen een deel van zijn programma aan de ‘interactieve cinema’. In deze reeks vertoonde Cinema Nova enkele oude interactieve films. Zo was er ‘Mr. Sardonicus’. Dit is een horrorfilm van William Castle uit 1961. De B-film ‘Mr. Sardonicus’ wordt op het einde onderbroken. De kijkers moeten dan via een stembiljet kiezen of Mr Sardonicus, het hoofdpersonage, moet sterven of mag blijven leven. Op het stembiljet staat een gebalde opgestoken vuist met duim. Welke kant van het blad houdt u naar boven?
Kinoautomat: One Man And His House
Regie: Radúz Činčera, Jan Rohac en Vladimir Svitacek
1967 / 63 minuten
Met: Miroslav Hornicek, Karla Chadimová, e.a.
Mr. Sardonicus
Regie: William Castle
1961 / 89 minuten
Met: Guy Rolfe, Audry Dalton, Oskar Homolka, Ronald Lewis e.a.
Filmfestival Offscreen 2009
5 – 22 maart 2009
Cinema Nova, Cinematek, Bozar, Brussel
Meer info:
Frank Beckers
Maak jouw eigen website met JouwWeb